خواجوی کرمانی معروف به خلاق‌المعانی و نخلبند شاعران / عارفی که حق زیادی بر گردن حافظ دارد
تاریخ انتشار: ۱۷ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۸۲۳۹۲
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، امروز هفدهم دی‌ماه سالروز بزرگداشت خواجوی کرمانی از شعرای بزرگ ایران زمین در قرن هشتم هجری قمری است. شاعری که خلاق‌المعانی و ملک‌الفضلا نیز نامیده می‌شود. او یکی از کثیرالشعرترین شاعران زبان فارسی است و از جمله شاعرانی است که درزمان حیاتش، دیوان او جمع‌آوری شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کمال‌الدین ابوالعطا محمودبن علی بن محمود مرشدی کرمانی عارف بزرگ و شاعر استاد ایران در قرن هشتم هجری است. نسبت مرشدی به سبب انتساب او به فرقهٔ مرشدیه یعنی پیروان شیخ ابواسحق کازرونی است. بعضی از تذکره‌نویسان به او عنوان‌های 'نخلبند شعرا' و 'خلاق‌المعانی' و 'ملک‌الفضلا' نیز داده‌اند. تخلص او در همهٔ شعرهایش 'خواجو' است که خود مصغر خواجه و این تصغیر از باب تحبیب است. ولادت شاعر به تصریح خودش به سال ۶۸۹ هـ اتفاق افتاده است.
کمال‌الدین ابوالعطا محمودبن علی بن محمود مرشدی کرمانی متخلص به خواجو یکی از شاعران برجسته ایران در قرن هشتم هجری است. وی در نیمه‌شب یکشنبه بیستم ذی الحجه سال ۶۸۹ هجری در کرمان چشم به جهان گشود. پدر خواجو نامش علی بن محمود بوده و یکی از اکابر معروف کرمان است که نام خواجو را ابوالعطا ملقب به کمال‌الدین نهاد. هنوز پسر بچه‌ای بیش نبود که شایستگی خود را با سرودن قصیده تاریخ حمام یزد نشان داد. این قصیده بر دیوارهای این بنا نقش شد و برای همیشه باقی ماند.
او پس از آنکه دوران کودکی را در زادگاه خود پشت سر گذاشت در پی کسب علم و کمال به سیر آفاق و انفس پرداخت و قسمت اعظم زندگیاش را پیاده به سیر و سیاحت گذراند. او در دوران جوانی خود جدا از کسب دانش های معمول روزگار مسافرت را نیز پیشه کرده و بازدید هایی از مناطق اصفهان، آذربایجان، شام، ری، عراق و مصر نیز داشته است. پس از بازگشت به ایران در سال ۷۳۶، به اصفهان رفت. بعد از چندی به کرمان و سپس به شیراز رفت و تحت حمایت خاندان اینجو روزگار می‌گذرانید. خواجو درنزد شیخ امین الدوله کازرونی و شیخ علاءالدوله سمنانی کسب فیض کرده و صاحب مدارج عالی شده بود. شیخ امین‌الدوله کازرونی و شیخ علاءالدوله سمنانی ازمهم‌ترین استادان خواجو بودند. خواجو به همسر و فرزندان خودعلاقه بسیار داشت. بدان علت درمثنوی گوهرنامه از فرزندش مجیدالدین علی نام برده است.
خواجو از شعرایی است که ضمن غزل‌سرایی مدح‌گو و قصیده سرا هم بوده و از این راه خواسته مزیّتی عالی بیابد و این آرزو به وضوح از اشعارش پدیدار است. در دیوان وی هجو کم است وآنچه ملاحظه می‌شود چنان که گفته شد راجع به ایام جوانی است و در این ایّام جوانی بی‌حرص و طمع نبود و هر چه از ممدوح می‌ستد توقّع بیشتر داشت و از این‌رو به این و آن زیاد توسّل می‌کرد.
خواجو از شعرای معاصرش دراشعارخود یاد نکرده و پیداست اعتنایی به آنان نداشته و در مقابل خویش ناچیز می شمرده حسّ غرور کمابیش در اشعارش ظاهر و همچنین زهد و ریاضت در آثارش پدیدار است. خواجو با وجود آنکه منسوب به فرقه مرشدیه بود ولی به علاءالدوله ارادت بسیار داشت و مدتی مقیم خانقاه وی بود. خواجو مداح «سلطان ابوسعید خان چنگیزی» بوده، سپس بواسطه حضور در خدمت جمعی از مشایخ از آن کار دست کشید و طریق انزوا پیش گرفت.
نقش مؤثر خواجو در ساخته شدن هویت ادبی حافظدکتر انوری می‌گوید: خواجو فلز ارزشمندی است که در ساختن آلیاژ حافظ نقش بسیار مؤثری داشته و واقعاً می‌توان گفت که اگر خواجو نبود حافظ هم نبود یا حافظ این جایگاه و این درجه از هنر و درخشندگی و برجستگی را که الان دارد، نداشت. خواجوی کرمانی از شاعرانی است که تاریخ به او ستم فراوانی کرده و او را بین دو قله بزرگ قرار داده: در برابر عظمت سعدی و حافظ. مقطع تاریخی‌ای که او در آن قرار گرفته جلوه چندانی پیدا نکرده یا نتوانسته خودش را خوب نشان دهد. از شوربختی‌های خواجو، قرار گرفتن بین دو قله سر به آسمان‌سای سعدی و حافظ است.
باید گفت که خواجو نسبت به حافظ حق تقدم و استادی دارد؛ هم تعداد ایهام‌هایش راوان است و هم توازی معنایی دارد. در شعر حافظ معنی سنتی ایهام دستخوش تغییر و دگرگونی می‌شود. در قدیم ایهام یعنی اینکه شما یک کلمه‌ای بیاورید که دو معنا داشته باشد، یک معنا دور از ذهن و یک معنا نزدیک به ذهن، طوری که وقتی آن را می‌شنوید ابتدا معنای نزدیک و بعد از فکر و تأمل بیشتر معنای دور از ذهن به ذهن شما می‌رسد. اما حافظ این ایهام را گسترش داد و می‌بینید در ادامه کار خواجو، کار حافظ این است که این قانون که یک کلمه دو معنا بدهد را زیر پا گذاشت، گاهی در بیت حافظ دو معنا که سهل است، بیست معنا می‌بینیم؛ یعنی گاهی بیت به‌نحوی تنظیم شده است که هر گوشه‌ی این بیت یک ایهام دارد، یا شاید بیست معنا در یک بیت بیابید.
وفات خواجوی کرمانیمرگ خواجو در حدود سال ۷۵۲ هـ و گویا در شیراز اتفاق افتاد و گور او در تنگ الله‌اکبر شیراز نزدیک دروازهٔ قرآن واقع است.
آثار خواجوآثار خواجو متعدد و کلیان او مفصل و از هر حیث سزاوار دقت و شایان اهمیت است. وی که سرودن شعر را از اوان جوانی آغاز کرد تا پایان حیات به آفرینش آثار منظوم و منثور خود سرگرم بود. مجموعهٔ شعرهایش متجاوز از چهل هزار بیت است. وی در دوران زندگانیش به اشارهٔ تاج‌الدین احمد وزیر و به دستیاری جمعی از محرران به جمع‌آوری و تدوین شعرهای خود پرداخت.
دیوان خواجو که به دو بخش 'صنایع‌الکمال' و 'بدایع‌الجمال' تقسیم شده است مشتمل بر انواع قصیده، غزل، قطعه، ترجیع، ترکیب، مثنوی و رباعی است. قصیده‌های خواجو در مدح و گاه در وعظ و بخشی از آنها در منقبت بزرگان دین است.
مثنوی‌های شش‌گانهٔ او که خواجو در سرودن آنها به نظامی و فردوسی نظر داشته عبارتست از:
۱. سام‌نامه که منظومه‌ای است حماسی و عشقی به بحر متقارب مثمن مقصور یا محذوف و به تقلید از شاهنامهٔ فردوسی ساخته شده و راجع است به سرگذشت سام نریمان. این منظومه در حدود ۱۴۵۰۰ بیت دارد و شاعر آن را به‌نام ابوالفتح مجدالدین محمود وزیر ساخته است.
۲. همای و همایون و آن مثنوی است عاشقانه در داستان عشق همایون با همای دختر فغفور چین به بحر متقارب که خواجو آن را به سال ۷۳۲ هجری در ۴۴۰۷ بیت به پایان رسانید و به‌نام شمس‌الدین صاین و فرزندش عمیدالملک رکن‌الدین کرد.
۳. گل و نوروز که منظومه‌ای است به بحر هزج مسدس محذوف یا مقصور در عشق شاهزاده‌ای نوروز نام با 'گل' دختر پادشاه روم که خواجو آن را به سال ۷۴۲ در ۵۳۰۲ بیت و برای نظیره‌سازی در برابر خسرو و شیرین نظامی سروده است.
۴ . روضةالانوار که منظومه‌ای است به یکی از متفرعات به بحر سریع (مفتعلن مفتعلن فاعلن - یا: فاعلان) و خواجو آن را به پیروی از مخزن‌الاسرار نظامی در اندکی بیش از دو هزار بیت به‌نام خواجو شمس‌الدین صاین ساخت و به‌سال ۷۴۳ به اتمام آورد. موضوع این منظومه اخلاق و عرفان و وصف حالی رسا از خود شاعر است.
۵. کمال‌نامه و آن منظومه‌ای است عرفانی در دوازده باب بر وزن سیرالعباد سنائی در ۱۸۴۹ بیت که خواجو آن را به یاد شیخ مرشد ابواسحق کازرونی آغاز و به‌نام شاه شیخ ابواسحق اینجو به‌سال ۷۴۴ هـ ختم کرده است.
۶. گوهرنامه و آن منظومه‌ای است در ۱۰۲۲ بیت به بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف که به‌سال ۷۴۶ هـ به اتمام رسیده است و شاعر آن را به‌نام امیر مبارزالدین محمد و وزیر او بهاءالدین محمود و در منقبت او و پدر و نیاکانش ساخته است.
آثار دیگر خواجو عبارتست از مفاتیح‌القلوب که متخبی است از شعرهای او، رسالةالبادیه به نثر در سوانح سفر مکه، رسالهٔ سبع‌المثانی در مناظرهٔ شمشیر و قلم، رسالهٔ مناظرهٔ شمس و سحاب به نثر.
انتهای پیام/
منبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: شعر و ادبیات خواجوی کرمانی منظومه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۸۲۳۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عرض ارادت شاعران کودک و نوجوان به ساحت مقدس امام رضا (ع)
پانزدهمین جشنواره ملی شعر کودک و نوجوان رضوی با مشارکت دبیرخانه ادبیات دینی کودک و نوجوان در این دوره از جشنواره قرار است فعالیت‌ها و برنامه‌هایی با حضور شاعران کودک و نوجوان برگزار کند که مهمترین آنها عرض ارادت این شاعران به ساحت مقدس امام رضا (ع) است که «سلام امام مهربان» نام دارد.
محفل شعر کودک و نوجوان رضوی، شعرخوانی شاعران عرصه ادبیات کودک و نوجوان کشوری و استان قم، نقد و بررسی مجموعه شعر رضوی «امام رضای مهربان (با موضوع امام رضا علیه السلام)» و «آمدی در شهر ما گل کاشتی (با موضوع حضرت معصومه سلام الله علیها)» و نکوداشت محمد کاظم مزینانی، شاعر پیشکسوت شعر کودک رضوی از جمله برنامه‌های این رویداد است.
رویداد «سلام امام مهربان» چهارشنبه (۲۹ فروردین‌ماه) ساعت ۱۷ تا ۲۰ در شهر قم به نشانی خیابان شهدا، ساختمان معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه، سالن سینما اشراق برگزار می‌شود.
منبع: خبرگزاری کتاب ایران
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد